Zorgcomplex nieuwe stijl is lijdensweg

Zorgcomplex nieuwe stijl is lijdensweg

22.000 ouderen met zware dementiezorg op wachtlijst en nieuwbouw stagneert

Ouderen moeten zo lang mogelijk thuis blijven wonen, wil het kabinet. Pas als dat niet meer kan, moeten ze verhuizen naar een zorgcomplex nieuwe stijl. Maar nu tienduizenden zorgwoningen er niet zijn, dreigen dramatische situaties voor zieke ouderen te ontstaan.

Maandenlang bedreigde de dementerende Dusan (76) zijn 80-jarige vrouw bijna dagelijks met de dood. Hij was agressief, liep regelmatig weg en bleef maar vragen waarom ze vreemdging. „Iedere dag waren er grote problemen thuis”, zegt dochter Jelena Lesnik. Om die reden gaat ze zo vaak ze kan even langs bij haar ouders. „Ik maakte me zo’n zorgen om hen. Vooral om mijn moeder. Ik zag hoezeer ze hieronder leed. Zij deed ’s nachts geen oog meer dicht.”

Diagnose

Vijf jaar geleden kreeg Dusan de diagnose dementie. Maar pas het afgelopen jaar gaat hij zo snel achteruit dat hij naar het verpleeghuis moet. Makkelijker gezegd dan gedaan, want er is geen plek. Ondanks de ernst van de situatie, krijgt het gezin te horen dat er een wachtlijst is van drie tot zes maanden. Na vijf maanden gaat het helemaal fout en valt hij zijn vrouw aan. „Hij was volledig in de war, wilde haar slaan en greep haar nek vast. Toen heeft mijn zus direct de politie gebeld”, vertelt zijn dochter. Na tussenkomst van de politie en met hulp van de huisarts kan Dusan eindelijk naar het verpleeghuis.

Op dit moment staan er zo’n 22.000 ouderen met dementie op de wachtlijst voor een plekje in het verpleeghuis. De verwachting is dat deze lijst de komende jaren alleen maar verder oploopt. Volgens de overheid hebben tot 2030 zeker 40.000 mensen extra zware dementiezorg nodig. Ministers Helder (Langdurige Zorg) en De Jonge (Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening) besloten eerder dat er geen bedden meer bij komen in de verpleeghuizen zoals we die kennen. Er moeten extra bedden komen in nieuwe woonvormen: een soort miniverzorgingshuizen waar bewoners hun eigen appartement hebben, zelf hun woonlasten betalen en alleen de zorg ontvangen van de overheid. Een probleem: dit soort onderkomens moeten er nog allemaal komen.

Als de nieuwe verpleeghuisplekken niet op tijd zijn gerealiseerd,

betekent dit dat mensen met een zware zorgvraag, zoals Dusan, in hun eigen huis zullen moeten blijven wonen. En daar dan ook thuiszorg krijgen. Voor een deel van de mensen misschien geen probleem, maar voor anderen, zoals alleenstaanden, wel. Zo is er dan niet altijd toezicht.

Actiz, brancheorganisatie van vierhonderd zorgorganisaties, maakt zich grote zorgen over het achterblijven van alle bouwplannen. Mireille de Wee, voorzitter van de Actiz-kerngroep Wonen en Zorg: „Als deze plekken er niet komen, voorspellen wij het vastlopen van alle zorg. Bij de huisarts, in het ziekenhuis en in de ouderenzorg.”

Cees van Boven, bestuurder van Woonzorg Nederland, de grootste landelijke woningcorporatie voor senioren, maakt zich grote zorgen over de haalbaarheid van de plannen. „Ik denk dat het, met de uitgangspunten die er nu liggen, onmogelijk is deze woningen voor 2030 gerealiseerd te krijgen”, zegt hij. Corporaties zouden de helft van deze huizen moeten gaan bouwen. Maar daar hebben ze wel hulp bij nodig. Van Boven zegt dat de overheid direct spoed zou moeten zetten achter een aantal zaken. „Anders gaan we het niet redden.”

Geld

Zo hebben de woningbouwverenigingen geld nodig van het Rijk. Zorgwoningen zijn zeker 10 procent duurder om te bouwen dan gewone appartementen en woningbouwverenigingen dat zelf niet kunnen betalen. De overheid beloofde eerder 312 miljoen euro. Maar officieel is er nog altijd niets geregeld; de subsidieregeling is niet uitgewerkt en voorlopig ook niet van kracht. Van Boven: „Het is simpel: zolang die regeling niet loopt, maken partijen ook geen aanstalten om met projecten te starten.”

Het realiseren van woonplekken is voor woningbouwcorporaties op dit moment sowieso lastig. Grondprijzen zijn de afgelopen jaren gestegen, de bouwkosten omhooggegaan en de energieprijzen opgelopen. Corporaties mogen van het Rijk bouwen tot een maandelijkse verhuurprijs van 808 euro. Experts stellen dat dit, nu de kosten zo sterk zijn toegenomen, absoluut onmogelijk is. „Bouwen is zo duur dat corporaties al snel meer kosten moeten maken voor een woning dan ze mogen van de overheid. Om die reden hoeven we in deze situatie niet veel van woningbouwcorporaties te verwachten”, stelt Peter Boelhouwer, hoogleraar huisvestingssystemen aan de TU Delft.

Ook commerciële zorgvastgoedpartijen haken voorlopig af. De overheid zou graag zien dat zij de helft van de benodigde woningen bouwen voor 2030. Maar zelf zelf geven ze aan dat dit financieel gezien nu helemaal niet lonend is.

Om in 2030 alle extra woningen af te hebben, hadden alle bouwplannen er volgens hoogleraar Boelhouwer allang moeten liggen. Om een project gerealiseerd te krijgen, ben je namelijk snel tien jaar onderweg. „Dat zit hem met name in de voorbereidingen van de bouwplannen en het aanvragen van vergunningen. Waarbij altijd wel iemand bezwaar aantekent.” In dit geval hebben gemeenten en corporaties de grond vaak nog niet in handen. Dan zou het bouwproces volgens Boelhouwer nog langer kunnen duren.

De gemeenten zijn door de overheid eindverantwoordelijk gemaakt voor het tijdig bouwen van al deze woningen. Maar gemeenten zien vooral de problemen die ze zelf niet kunnen oplossen. Zoals het stikstofdossier en het feit dat ze voor de realisatie afhankelijk zijn van eerdergenoemde partijen die vertellen niet te willen of kunnen bouwen. Bovendien moeten gemeenten van de landelijke overheid nog veel meer doelgroepen aan een woning helpen. „Zolang stevig ingrijpen door de landelijke overheid uitblijft, worden de plannen steeds onrealistischer”, reageert de Vereniging van Nederlandse Gemeenten.

Hoogleraar Boelhouwer vindt het ‘ridicuul’ dat de overheid doet alsof alle nieuwe verzorgingswoningen er in 2030 zullen staan. Hij denkt dat 2035 reëler is. Woningcorporatie Woonzorg Nederland ziet nog een oplossing. Als ontwikkelaars per project voortaan alle vergunningen in één keer kunnen aanvragen, kan er tijdswinst worden behaald. „Maar daar zal de overheid dan wel snel mee aan de gang moeten.”

Nog lang niet opgelost

Een deel van de 40.000 woningen komt wellicht wel op tijd, zo blijkt uit een inventarisatie van Zorgverzekeraars Nederland. Alle concrete en minder concrete bouwplannen voor de komende jaren zijn in kaart gebracht. Als alles doorgaat, zijn er zo’n 18.000 plekken extra in 2030. Maar met een wachtlijst in de verpleeghuiszorg waarop nu al 22.000 mensen staan en met de 40.000 mensen die er tot 2030 volgens de overheid nog bij komen, zijn de problemen nog lang niet opgelost.

Met Dusan en zijn familie gaat het naar omstandigheden inmiddels wat beter. Dusan zelf zit nu twee weken in het verpleeghuis en raakt daar langzaam een beetje gewend. Zijn familie kan eindelijk weer rustig ademhalen.

Bron: DvhN

Wij gebruiken cookies en diensten van derden om ervoor te zorgen dat u de best mogelijke ervaring op onze website heeft.